Lịch sử nước mắm nhĩ Việt Nam, dọc theo chiều dài các làng nghề truyền thống Việt

Lịch sử mắm nhĩ gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của nghề làm nước mắm truyền thống ở Việt Nam. Mắm nhĩ không chỉ đơn thuần là một loại gia vị, mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tinh hoa ẩm thực của người Việt.

Nguồn gốc xa xưa

Tuy không có tài liệu chính xác về thời điểm ra đời của mắm nhĩ, nhưng có thể khẳng định rằng, mắm nhĩ đã xuất hiện từ rất sớm, cùng với sự phát triển của nghề làm nước mắm ở nước ta.

• Thời kỳ phong kiến: Các ghi chép lịch sử cho thấy, từ thế kỷ X, người Việt đã biết làm nước mắm. Trong cuốn “Đại Việt sử ký toàn thư” có nhắc đến việc vua Lê Đại Hành (980-1005) ban thưởng nước mắm cho tướng sĩ.
• Nghề làm nước mắm phát triển: Các làng nghề làm nước mắm truyền thống ra đời ở nhiều vùng ven biển, đặc biệt là Phú Quốc, Phan Thiết, Nha Trang… Mắm nhĩ là sản phẩm tinh túy nhất được chiết xuất từ những thùng nước mắm đầu tiên.

Mắm nhĩ – Tinh hoa của nước mắm

Mắm nhĩ được xem là “linh hồn” của nước mắm, là phần tinh túy nhất được lấy ra từ lần kéo rút đầu tiên của thùng nước mắm. Sở dĩ gọi là “nhĩ” vì loại nước mắm này đúng nghĩa phải được lấy/hứng từ các giọt nước mắm đầu tiên được “nhỉ” ra, hay nói cách khác là rò rỉ ra từng giọt, từng giọt từ lỗ ¹ thông ở đáy thùng chứa cá đã chín.

Mắm nhĩ có màu cánh gián đậm, trong suốt, độ đạm cao (thường trên 40 độ đạm), hương vị thơm ngon đặc biệt. Do số lượng hạn chế và giá trị dinh dưỡng cao nên mắm nhĩ thường được dùng để chấm trực tiếp hoặc làm quà biếu tặng.

Mắm nhĩ trong đời sống người Việt

Trong ẩm thực Việt Nam, mắm nhĩ được xem là loại gia vị “quý tộc”, thường được dùng để chấm các món ăn như thịt luộc, rau sống, bún chả, bánh xèo… hoặc pha chế thành các loại nước chấm đặc biệt.

Mắm nhĩ không chỉ làm tăng thêm hương vị cho món ăn, mà còn góp phần bổ sung nhiều dưỡng chất cho cơ thể. Ngoài ra, mắm nhĩ còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, gắn liền với bản sắc dân tộc và truyền thống ẩm thực của người Việt.

Mắm nhĩ ngày nay

Ngày nay, mắm nhĩ vẫn được sản xuất theo phương pháp truyền thống ở nhiều làng nghề. Bên cạnh đó, nhiều thương hiệu nước mắm cũng cho ra đời các sản phẩm mắm nhĩ chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng. Mắm nhĩ Phước Vị Hội An là một ví dụ điển hình. Với quy trình sản xuất gia truyền kết hợp với công nghệ hiện đại, Phước Vị mang đến những chai mắm nhĩ ngon, tinh khiết, giữ trọn hương vị truyền thống.